- کسانی که در برداشت از روابط بین الملل آن را فراتر از نظام بین الملل ، جامعه ای مرکب از دولتها می دانند و قایل به اهمیت اهداف ، قواعد ، نهادها و ارزش ها و هنجارهای مشترک آن اند .( نام دیگر نظریه جامعه بین المللی ).
- این مکتب ریشه در خرد گرایی دارد. در عین پذیرش ماهیت آنارشیک روابط بین الملل بر اجتماعی بودن وجود اهداف و هنجارهای مشترک و همکاری میان دولتها تاکید دارد ، دگرگونی در ر.ب را ممکن اما دشوار می داند.
- تاکید بر جامعه ب به جای نظام ب.
- جامعه ب ی:گروهی از دولتها با آگاهی از برخی منافع مشترک و ارزشهای مشترک ، به یک جامعه شکل می دهند ، در روابط با یکدیگر خود را مقید به مجموعه ای مشترک از قواعد تصور کنند ، و در کارکرد نهادهای مشترک سهیم باشند.
- تامکید دارند : جامعه ب امروز در اصل حاصل یک فرایند تاریخی است که با فرهنگ و هنجارهای خاص اروپاییان در دوران مدرن شکل گرفته و سپس در یک روند تاریخی نسبتا بلند به کل جهان تعمیم یافته. برخلاف واقع گرایان که نظام ب را امری مفرض می گیرند.
- تاکید بر نقش فرهنگ ،هنجارها ، قواعد حاکی از سازه انگارانه بودن است.
- سیاست ب مسقل از فهم کنش گران که آن را می سازند ، نیست.
- جامعه ب ساختاری غیر ارادی با یک نظام کارکردی مستقل از کنش گران نیست ( بر خلاف نظام ب ) ، انچه در جامعه ب می بینیم ، اعم از هنجارها ، نهادها ، عرف ها ، قواعد و ... هیچ یک ثابت و ایستا نیستند ، بلکه برساخته هایی هستند که در طول زمان تغییر می کنند.به وجود آمده ، متحل شده اند و بازهم متحول می شوند.
- معمولا مکتب انگلیسی را دولت محور می دانند، تاکید نویسندگانی چون بول یا وایت بر کنشگران دولتی است.اما در مواردی از جمله در آثار متاخر بول و وینسنت ، می توان توجه آنها را به افراد انسانی به عنوان مرجع در ر.ب دید.( خصوصا در بحث راجع به حقوق بشر ).
- بول در کنار جامعه دولتها و نظم ب از نظم جهانی نیز سخن می گوید . او برآن است که در کنار دولت به عنوان یکی از اشکال گروه بندی میان انسانها می توان اشکال دیگری نیز داشت . واحدهای تشکیل دهنده نظم جهانی افراد انسانی اند.
- بول نسبت به جاذبه های جهان وطن انگارانه جامعه جهانی که اولویت برای آن عدالت نسبت به افراد انسانی باشد نه دولتها احساس همدلی داشت.
مبانی معرفت شناختی
- در میان پیروان مکتب انگلیسی می توان گرایشهای کم وبیش متنوع معرفت شناختی را تشخیص داد
- در نگاه انها تعهد نسبت به تحقیق رها از ارزش یا اتکا به روش جامعه شناختی تاکید می شود اما دوری از نگاه رفتارگرایانه به ر.ب نیز مورد توجه است.
- آنچه که مشخص است بدبینی کلی مکتب انگلیسی به مطالعه علمی کمی گرایانه یا روایت آمریکایی از علم گرایی در ر.ب است.
- نفی مشاهده مستقل از نظریه ، تفسیرگرایی ، نگاه تاریخی یا ایدئوگرافیک ( تاکید بر جنبه منحصر به فرد پدیده های تاریخی ) را می توان معرف رهیافت معرفت شناختی این مکتب دانست.
- بول برآن است که داشتن یک چشک انداز نظری است که تعیین کننده چیزی است که ما می بینیم.
- او با اشاره به غربی بودن علم ر.ب تاکید می کند که این امکان وجود دارد که نگاه غربی مانع از توجه به وجود دیدگاه های غیر غربی شود.
- از نظر مکتب انگلیسی دولتها در جامعه ب توسط افرادی نمایندگی می شوند که نقش کارگزاری دارند ، پس باید بتوان اصول راهنمای رفتار آنها و معنایی را که برای کنشهای خود قایل اند ، شناخت.اما این کنشگران در خلا عمل نمی کنند ، بلکه در ساختار جامعه ب که شامل اصول و قواعد حقوقی است عمل می نمایند.
- بول در تعریف نظریه سیاست ب آن را در کنار گزاره های اثباتی تعریف کننده یا تبیین کننده ، شامل گزاره های هنجاری مبین ملاحظات اخلاقی یا حقوقی که فرض می شود در مورد سیاست ب به کارگرفته می شوند ، می داند.
- جدا کردن مسایل اخلاقی-هنجاری از ر.ب امکان پذیر نیست چون سرشت ر.ب این اجازه را نمی دهد.
- سه سنت فکری مورد توجه وایت بیانگر سه موضع اخلاقی نیز هست ، واقع گرایی به دنبال اخلاقی غیر کمال گرایانه است ، انقلابی گری به دنبال عدالتی جهانی شمول است ، و خردگرایی در پی ترکیب ملاحظه کاری و تکلیف اخلاقی.
- جامعه ب ی مبتنی بر اصول اخلاقی است و این اصول نزد شاخه کثرت گرای مکتب انگلیسی شامل نوعی اخلاق « کم مایه » (thin) و نزد شاخه همبستگی گرا شامل اخلاقیاتی «پرمایه » (thick) است.
- نگاه تاریخی به ر.ب وجه دیگر مکتب انگلیسی است.
- بول رفتار علمی را با هفت استدلال نفی می کند:
- رهیافت علمی با محدود کردن خود به آنچه به شکل منطقی و ریاضی اثبات شده باشد ، ابزارهای مفید برای درک موضوع ر.ب را از دست می دهد.بسیاری از مسایل ب ی جنبه اخلاقی یا فلسفی دارند که با این رهیافت نمی توان به پرسشهای اساسی در ر.ب پاسخ داد.
- اساسا در مواردی که طرفداران رهیافت علمی به موضوعات اساسی در ر.ب مانند جامعه ب ، جنگ و تعارض و ... می پردازند از روش علمی دور و به روش کلاسیک نزدیک می شوند.
- امیدی به انباشته شدن علم نیست ، این ناشی از خصوصیت حوزه ر.ب است که تعداد متغیرها غیر قابل کنترل است و امکان تجربه کنترل شده را نمی دهد.
- ایجاد مدل ها همراه با حذف متغیرهایی هستند که نمی توان آنها را کم اهمیت دانست.
- تاکید بر کمی کردن باعث ندیدن تفاوت میان پدیده ها است
- قوتهای رهیافت کلاسیک
- رهیافت علمی با گسستن از تاریخ و فلسفه از ابزار انتقاد خود محروم مانده است.
- بول به ترکیب علوم اجتماعی و علوم انسانی باور داشت یعنی دانشمند ر.ب از یک سو به دنبال کشف و تبیین مسایل ب باشد و از سوی دیگر ، باید به وجود بعد اخلاقی در همه قلمروهای کنش سیاسی توجه داشته باشد.
- مکتب انگلیسی در کل در بعد معرفت شناختی بیشتر نگاه تاریخی و تفسیری دارد.
مکتب انگلیسی و جامعه بین المللی
- مکتب انگلیسی دو فرض واقع گرایی/نوواقع گرایی را که نظام ب آنارشیک است و دولتها کنشگران مسلط (نه تنها کنشگران ) را می پذیرند.
- منظور از آنارشی در نگاه افراد مختلف متفاوت است ، برخی هابزی اند یعنی آنارشی را به معنای فقدان نظم می دانند اما وایت به معنای فقدان حکومت نه فقدان نظم می داند.
- از نظر بول مسئله آنارشی و رابطه آن با نظم و امکان همکاری در میان کنشگران در نظام ب محوری ترین موضوعات در حیات ب و نظریه ر.ب است.
- به بیان وایت جامعه داخلی قلمرو «زندگی خوب» و یا به تعبیری «عدالت » است ، اما نظام ب قلمرو «بقا» است و در آن نمی توان از عدالت و اخلاق سخن گفت.یا انتظار شکل گیری نظمی پایدار یا همکاری میان واحدهای حاکم به شکلی واقعی و مستمر داشت.
- می توان گفت برداشتهای مکتب انگلیسی از آنارشی در سه محور : رفتار کنشگران در آنارشی ، عامل تعدیل رفتار کنشگران و منطق آنارشی ؛ میانه ی برداشت واقع گرایان /نوواقع گرایان و برداشت انقلابی/آرمان گرا است.
- بول : نظم عبارت است از وجود رابطه ای که درجه ای از الگومندی برخوردار است، یعنی روابط اجزا تصادفی نیست.و نیز باید بتوان مجموعه ای از ارزشها و اهداف را نیز در آن پیش برد.پس نظم امری اجتماعی است.
- نظام ب جامعه است : زیرا اهداف اولیه خود که عبارت اند از حفظ خود جامعه مرکب از دولتها ، حفظ حاکمیت اعضا و حفظ صلح را دنبال می کند.
- مکتب انگلیسی با تاکید بر وجود انارشی و با جذب عنصر دیگری (جامعه ب ی ) می کوشد همکاری را نیز توضیح بدهد.
- بول تاکید دارد که وجود جامعه منوط به وجود دولت در راس آن نیست.
- دولتها به رغم داشتن توانایی شکستن قواعد در اغلب موارد ، آنها را نمی شکنند و خود را مکلف به احترام به توافقات ب ی ، مستقل از ضمانتهای اجرایی و امکان مجازات می دانند ، دلیل این حس تکلیف «منافع دولتها»است، زیرا پیگیری هرگونه منافع منوط به دنبال کردن این منافع اولیه است.
- بداشت کثرت گرا ریشه در افکار اوپنهایم دارد و برداشت همبستگی گرا در افکار گرسیوس.
- کثرت گرا به برداشت واقع گرا نزدیک است و برداشت همبستگی گرا به برداشت آرمان گرا.
- بول نگاه لیبرال ها را در مورد تبدیل نظام ر.ب به یک نظم جهانی را عادلانه تر و صلح امیز تر می داند.
- بول سه دسته قواعد را تشخیص می دهد :
- قواعد مبین اصل هنجاری بنیادین یا قوام بخش سیاست جهانی یعنی حفظ دولتهای حاکم (constitutive)
- قواعد همزیستی مانند قواعد مربوط به تحدید خشونت
- مجموعه قواعد مربوط به تنظیم همکاری میان دولتها
- قواعد می تواند جنبه ابزاری داشته باشد اما نظام حاصل از آن به نفع همگان است.
- پیروان مکتب انگلیسی بر نقش نهادها ، هنجارها ، قواعد و در کل نهادها در نظام ب تاکید دارند.
- ازنظر مکتب انگلیسی نهادهای بین المللی دولتها را از نقش اصلی شان در اجرای کارکردهای سیاسی جامعه ب محروم نمی کند و به عنوان مرجع اقتدار مرکزی در نظام بین الملل نیز عمل نمی کنند.
- نهادها دولتها را متوجه می کنند که از اهداف مشترک خود غافل نمانند.
- بول بر 5 نوع نهاد که همه آنها در جامعه اروپایی شکل گرفته اند تاکید می کند:
- موازنه قدرت
- حقوق ب
- دیپلماسی
- جنگ
- نظام مدیریتی قدرت های بزرگ
- نظر مکتب انگلیسی درباره تحول در نظام بین الملل در میانه نظر بدبینانه واقع گرایی و خوش بینانه لیبرال ها قرار دارد.
- مکتب انگلیسی در عین توجه به امور جاری در روابط بین الملل ، نگاه انتقادی خود را نسبت به آن حفظ می کند و نگاه مکتب انگلیسی به تغییر ناشی از همین نگاه انتقادی است.
- نگاه مکتب انگلیسی به تغییر در بسیاری از بحث ها جنبه هنجاری به خود می گیرد.
- بدیل هایی که بول برای جایگزینی نظام موجود دولتی می آورد :
- بقایای نظام دولتها بدون وجود عنصر جامعه جهانی
- بقایای دولتی بدون وجود نظام (یعنی کاهش تعاملات تا حدی که دولتها برهم تاثیر نداشته باشند )
- شکل گیری یک حکومت جهانی
- ظهور قرون وسطایی جدید (new medievalism)
- شکل گیری بدیل هایی که سابقه تاریخی ندارند.
- عواملی چون همگرایی منطقه ای ، تجزیه دولتها ، احیای خشونت های ب ی (توسط گروه های غیر دولتی)، وجود سازمانهای فراملی و وحدت فناورانه جهان می توانند نشانه هایی از قرون وسطایی جدید باشند.
- بول امکان تحقق اشکال بدیل جامعه ب ی موجود را اندک می بیند.
- بول : آنچه می تواند به پایداری نظم و موجودیت جامعه بین المللی کمک کند ، اجماعی گسترده و فراتر از اجماع میان قدرتهای بزرگ ، توجه به تقاضاهای کشورهای جهان سوم ، و جهانی کردن فرهنگ ب ی از طریق گنجاندن عناصر غیر غربی در آن است.
- بول : نظم ناعدلانه پایدار نیست ، و لازمه ی حفظ نظم وجود درجه ای از عدالت است . برای رسیدن به عدالت باید تلاش کرد
- برای بول مهم این است که چگونه می توان به حفظ نظم ، تغییر عادلانه ایجاد کرد.
- وینسنت (vincent) : برآن است که واقعیت وجودی جامعه ب ی در مقابل جنبه آرمانی آن ، ما را ناگریز می سازد که در چارچوب آن به دنبال تحول باشیم و نه در ورای آن . این وضعیت تا زمانی که احساس تعلق به جامعه جهانی شکل نگرفته باقی خواهد ماند.
- انتقادها :
- توجه صرف به بازیگران دولتی
تاکید بر قدرت های بزرگ
